Với vị trí chiến lược nằm ở trung tâm vùng Bắc Trung Bộ, tiếp giáp Vịnh Bắc Bộ và sở hữu đường bờ biển dài hơn 100 km, Thanh Hóa đang từng bước hiện thực hóa mục tiêu trở thành trung tâm kinh tế biển và logistics trọng điểm phía Bắc. Mới đây, Bộ Xây dựng đã chính thức phê duyệt Quy hoạch chi tiết phát triển vùng đất, vùng nước cảng biển Thanh Hóa thời kỳ 2021–2030, tầm nhìn đến năm 2050 – một nền tảng quan trọng thúc đẩy hạ tầng giao thông, phát triển công nghiệp và tăng cường năng lực xuất nhập khẩu qua đường biển.
Theo quy hoạch, hệ thống cảng biển Thanh Hóa sẽ bao gồm nhiều khu bến chủ chốt được bố trí dọc tuyến ven biển và các khu kinh tế trọng điểm, nổi bật là: Nam Nghi Sơn, Bắc Nghi Sơn, đảo Hòn Mê, Quảng Nham – Hải Châu, Lạch Sung, Lệ Môn – Quảng Châu. Các khu bến này sẽ được tích hợp đồng bộ với bến phao, khu chuyển tải, khu neo chờ và các khu tránh trú bão, tạo thành một mạng lưới cảng biển hiện đại, đa chức năng.
Cảng biển Thanh Hóa thuộc nhóm cảng biển loại I (quốc gia), được xác định có vai trò then chốt trong chuỗi logistics và giao thương hàng hải quốc tế, đặc biệt là trong mối liên kết với Khu kinh tế Nghi Sơn – trung tâm công nghiệp nặng và năng lượng quy mô lớn của cả nước.
Mục tiêu đến năm 2030, Thanh Hóa sẽ phát triển từ 20 đến 24 bến cảng, với tổng số 57–65 cầu cảng, chiều dài cầu bến dao động từ hơn 11.000 đến 13.500 mét. Hệ thống cảng này được thiết kế để đáp ứng lượng hàng hóa thông qua ước đạt 71,65 – 86,15 triệu tấn/năm, trong đó hàng container khoảng 70.000 – 200.000 TEU/năm. Chưa tính đến sản lượng phát sinh từ các tổ hợp lớn như Khu liên hợp sản xuất gang thép Nghi Sơn – một trong những “đầu tàu” công nghiệp của tỉnh.
Tầm nhìn đến năm 2050, hệ thống cảng biển Thanh Hóa sẽ duy trì tốc độ tăng trưởng hàng hóa trung bình từ 3,6% đến 4,5% mỗi năm. Đặc biệt, các khu bến Nam Nghi Sơn và Bắc Nghi Sơn sẽ trở thành cụm cảng biển chiến lược, phục vụ nhu cầu xuất nhập khẩu hàng tổng hợp, thiết bị siêu trường siêu trọng, nhiên liệu, và nguyên vật liệu cho ngành công nghiệp nặng.
Tổng nhu cầu vốn đầu tư cho cả giai đoạn đến năm 2030 lên đến 21.900 tỷ đồng, trong đó gần 4.511 tỷ đồng sẽ đầu tư vào hạ tầng hàng hải công cộng và khoảng 17.400 tỷ đồng sẽ được phân bổ cho xây dựng, mở rộng các bến cảng và khu xếp dỡ hàng hóa.
Chính quyền tỉnh Thanh Hóa cũng khuyến khích xã hội hóa đầu tư, tạo điều kiện để các tổ chức, doanh nghiệp thuộc mọi thành phần kinh tế tham gia vào xây dựng và khai thác cảng biển. Việc huy động nguồn lực ngoài ngân sách sẽ giúp tăng hiệu quả đầu tư, đồng thời san sẻ trách nhiệm bảo trì hệ thống kết cấu hạ tầng công cộng.
Trong số các hạng mục ưu tiên, đáng chú ý là nâng cấp tuyến luồng tàu vào khu Nam Nghi Sơn, phục vụ tàu có trọng tải lên đến 50.000 tấn (hoặc lớn hơn khi điều kiện cho phép), cũng như nghiên cứu hình thành luồng hai chiều. Tại khu Bắc Nghi Sơn, sẽ triển khai tuyến luồng hàng hải công cộng đáp ứng tàu lớn, phù hợp với định hướng phát triển cụm cảng công nghiệp – năng lượng – logistics tại đây.
Bên cạnh đó, tỉnh sẽ đầu tư đồng bộ các công trình đảm bảo an toàn hàng hải như hệ thống neo đậu tránh bão, VTS (giám sát giao thông hàng hải), bến công vụ và cơ sở phục vụ quản lý chuyên ngành.
Với tiềm năng địa lý vượt trội, quy hoạch rõ ràng và định hướng phát triển dài hạn, Thanh Hóa đang từng bước khẳng định vai trò là trung tâm cảng biển và logistics chiến lược, không chỉ của Bắc Trung Bộ mà còn của toàn miền Bắc.