Thị trường xuất khẩu chuối Việt Nam – Tiềm năng và thực trạng

Việt Nam đang nổi lên là một trong những quốc gia có tiềm năng lớn trong xuất khẩu chuối. Theo Bộ Nông nghiệp & Phát triển Nông thôn (MARD), diện tích trồng chuối của Việt Nam đạt khoảng 161.000 ha, phân bố chủ yếu tại Đồng Nai, Long An, Quảng Ngãi, Tây Ninh, Nghệ An và Lào Cai.

Năm 2024, Việt Nam xuất khẩu khoảng 625.000 tấn chuối, trị giá hơn 261 triệu USD, tăng 23,7% so với năm trước. Trung Quốc là thị trường lớn nhất, chiếm hơn 90% kim ngạch, tiếp theo là Hàn Quốc, Nhật Bản, UAE và Nga.

Chuối được xem là mặt hàng có thể đạt kim ngạch tỷ USD, cùng với dừa, dứa và chanh dây — nhóm trái cây chiến lược của Việt Nam giai đoạn 2025–2030.

Tuy nhiên, ngành xuất khẩu chuối vẫn đối mặt với một số thách thức:

• Một số vùng trồng chưa đạt chuẩn mã số vùng trồng và chưa áp dụng truy xuất nguồn gốc.

• Tiêu chuẩn kiểm dịch thực vật và dư lượng thuốc BVTV ngày càng khắt khe từ các thị trường nhập khẩu.

• Giá trị gia tăng của sản phẩm còn thấp, chủ yếu xuất khẩu thô, chưa tận dụng được lợi thế chế biến.

Theo thỏa thuận kiểm dịch giữa Việt Nam và Trung Quốc (Protocol 2022), chuối xuất khẩu phải được thu hoạch trong vòng 10–16 tuần sau khi ra hoa, chỉ được xuất từ vùng trồng và cơ sở đóng gói đã đăng ký và được phê duyệt.

Thủ tục xuất khẩu chuối tươi từ Việt Nam

Cơ sở pháp lý

Theo Protocol on phytosanitary requirements for fresh bananas exported from Vietnam to China, để xuất khẩu chuối, doanh nghiệp cần đáp ứng:

• Vùng trồng và cơ sở đóng gói được GACC (Tổng cục Hải quan Trung Quốc) và Cục Bảo vệ Thực vật Việt Nam (PPD) phê duyệt, cấp mã số.

• Sản phẩm phải đạt tiêu chuẩn an toàn thực phẩm, không nhiễm dịch hại kiểm dịch.

• Đảm bảo truy xuất nguồn gốc điện tử và kiểm soát quy trình vận chuyển, đóng gói, bảo quản.

Quy trình chi tiết xuất khẩu chuối tươi từ Việt Nam

Bước 1: Đăng ký vùng trồng và cơ sở đóng gói

• Doanh nghiệp hoặc hợp tác xã cần đăng ký mã số vùng trồng (Planting Area Code) và mã cơ sở đóng gói (Packing Facility Code) với Cục Bảo vệ Thực vật – Bộ Nông nghiệp & Phát triển Nông thôn (PPD – MARD).

• Vùng trồng và nhà máy đóng gói phải đáp ứng:

  • Có hồ sơ truy xuất nguồn gốc đầy đủ.

  • Áp dụng tiêu chuẩn VietGAP hoặc GlobalGAP.

  • Đảm bảo không có dịch hại thuộc danh mục kiểm dịch của nước nhập khẩu (đặc biệt là Trung Quốc).

• Sau khi được cấp mã số, thông tin này sẽ được công bố trên hệ thống GACC (Tổng cục Hải quan Trung Quốc) hoặc tương ứng với các thị trường khác.

Bước 2: Chuẩn bị và thu hoạch sản phẩm

• Chuối phải được trồng và chăm sóc theo quy trình kỹ thuật an toàn, sử dụng thuốc bảo vệ thực vật đúng quy định.

• Theo quy định xuất khẩu sang Trung Quốc:

  • Thu hoạch trong vòng 10–16 tuần sau khi ra hoa.

  • Không thu hoạch quả chín – chuối phải ở độ xanh đạt chuẩn, không dập nát, không có vết bệnh.

• Sau thu hoạch, chuối được phân loại theo kích cỡ, loại bỏ quả lỗi, rửa sạch, hong khô và đóng gói trong thùng carton chuyên dụng có lỗ thoáng khí.

Bước 3: Xử lý sau thu hoạch và bảo quản

• Sau khi đóng gói, chuối phải được bảo quản lạnh từ 13–14°C trong kho lạnh.

• Toàn bộ quá trình xử lý, đóng gói và bảo quản phải diễn ra trong cơ sở được phê duyệt để đảm bảo kiểm soát dịch hại.

• Bao bì, thùng carton phải ghi rõ tên vùng trồng, mã số cơ sở, tên doanh nghiệp xuất khẩu.

• Trước khi xuất hàng, doanh nghiệp cần lập báo cáo lô hàng gửi đến cơ quan kiểm dịch để kiểm tra và cấp phép.

Bước 4: Kiểm dịch thực vật (Phytosanitary Inspection)

• Doanh nghiệp đăng ký kiểm dịch thực vật xuất khẩu tại Chi cục Kiểm dịch thực vật vùng (thuộc Cục Bảo vệ Thực vật).

• Cán bộ kiểm dịch sẽ:

  • Lấy mẫu kiểm tra dịch hại, dư lượng thuốc BVTV.

  • Kiểm tra tình trạng quả, bao bì, mã vùng trồng, mã cơ sở.

• Nếu đạt yêu cầu, Cục BVTV cấp Giấy chứng nhận kiểm dịch thực vật (Phytosanitary Certificate).

• Giấy này là chứng từ bắt buộc khi làm thủ tục hải quan cho chuối tươi.

Bước 5: Chuẩn bị hồ sơ xuất khẩu

Bộ hồ sơ tiêu chuẩn cho một lô chuối tươi xuất khẩu gồm:

1. Hợp đồng xuất khẩu (Sales Contract)

2. Hóa đơn thương mại (Commercial Invoice)

3. Phiếu đóng gói (Packing List)

4. Vận đơn (Bill of Lading hoặc Air Waybill)

5. Giấy chứng nhận kiểm dịch thực vật (Phytosanitary Certificate)

6. Giấy chứng nhận xuất xứ hàng hóa (C/O Form E, RCEP, hoặc ưu đãi khác nếu có)

7. Giấy đăng ký mã vùng trồng và mã cơ sở đóng gói

8. Kết quả kiểm nghiệm chất lượng, dư lượng thuốc BVTV (nếu thị trường yêu cầu)

9. Hình ảnh lô hàng, bao bì, container lạnh (đính kèm hồ sơ khai hải quan).

Bước 6: Khai báo hải quan và thông quan xuất khẩu

• Doanh nghiệp khai báo điện tử trên hệ thống VNACCS/VCIS của Tổng cục Hải quan.

• Hồ sơ gồm các chứng từ nêu trên, kèm tờ khai xuất khẩu.

• Hải quan kiểm tra hồ sơ, đối chiếu thực tế lô hàng (nếu cần) và phê duyệt thông quan.

• Lô hàng sau đó được niêm phong, đưa vào container lạnh và vận chuyển đến cảng xuất.

Bước 7: Vận chuyển quốc tế và giao hàng

• Chuối tươi được vận chuyển bằng container lạnh duy trì nhiệt độ 13–14°C.

• Trên container phải ghi rõ mã số vùng trồng, mã cơ sở đóng gói, số lô hàng, ngày đóng gói.

• Khi hàng đến nước nhập khẩu (ví dụ Trung Quốc), cơ quan hải quan nước nhập khẩu kiểm tra hồ sơ, tem nhãn, mã số và lấy mẫu.

• Nếu đạt tiêu chuẩn, hàng được phép nhập khẩu chính ngạch.

Bước 8: Thanh toán và lưu hồ sơ

• Sau khi người mua xác nhận nhận hàng, doanh nghiệp thực hiện thanh toán theo hợp đồng (thường là L/C hoặc T/T).

• Hồ sơ xuất khẩu phải được lưu giữ ít nhất 5 năm để phục vụ truy xuất nguồn gốc, kiểm tra chất lượng hoặc tranh chấp thương mại (nếu có).

Tóm tắt nhanh quy trình

---

Khi bạn cần xuất khẩu chuối, vui lòng liên hệ với Asia Ocean Việt Nam

Asia Ocean Việt Nam cung cấp dịch vụ xuất khẩu – logistics trọn gói, gồm:

• Tư vấn mã vùng trồng & tiêu chuẩn xuất khẩu 

• Hỗ trợ kiểm dịch, chứng từ, khai hải quan 

• Vận chuyển lạnh quốc tế chuyên tuyến Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản 

Email: Admin@Asia-ocean.com.vn

Zalo/Hotline: 0796 301 986